NETTAVISEN: Nytt år betyr nytt skattekort. Alle som har inntekt, anten i form av lønn, pensjon eller for eksempel sal av aksjar, må betale skatt. Skatteetaten baserer likevel det nye skattekortet for 2023 på inntekt, formue og frådrag som du hadde i 2022.
Om du ikkje tar ein titt og ser om alt stemmer for 2023, og eventuelt gjer endringar, kan du plutseleg sitte igjen med langt mindre pengar kvar månad enn nødvendig.
Vi skal no sjå på tre grep du kan ta for å få utbetalt riktig lønn i år, og spare mykje pengar. Sjølv om det ikkje er slik at pengane er tapt om du betaler for mykje i skatt i år, er det mange som sårt treng pengane her og no – og ikkje etter skatteoppgjeret våren 2024.
Nordmenn brukte nærare 100 milliardar på julehandel
1. Gjeldsrenter
Alle som har lån, for eksempel eit bustadlån, betaler renter. Du kan likevel få frådrag for alle renter du betaler i løpet av inntektsåret, og på skattekortet ditt kan du legge inn kor mykje du kjem til å betale i gjeldsrenter for 2023. Då blir skatten din rekna ut frå det.
Det er sjølvsagt ikkje alltid lett å vite kor mykje du må betale i gjeldsrenter, spesielt sidan rentene dei siste månadene har auka fleire gonger og det er venta ytterlegare rentehopp i 2023. Men du kan ta utgangspunkt i kva rentekostnadene dine er i dag.
– I nettbanken sin vil dei fleste sjå kor mykje dei skal betale i renter det neste året. Der kan du finne ein nedbetalingsplan som blir oppdatert når rentene blir endra, seier forbrukarøkonom Cecilie Tvetenstrand i Storebrand til Nettavisen.
Det er nemleg mykje pengar å hente på å oppgi så riktig tal som mogleg i skattekortet ditt. No som rentekostnadene er høgare enn i fjor, vil det også kunne gi store utslag på kor mykje du får i redusert skatt – avhengig av kor stort lånet ditt er.
Desto høgare rentekostnader du har, desto mindre skatt må du betale. Gjeldsrenter er eitt av fleire frådrag du kan få på skatten. Det skyldast at renteutgifter reduserer inntektsgrunnlaget ditt, og effekten av rentefrådraget vil vere på 22 prosent, så lenge du har skattebar inntekt som er større enn renteutgiftene. Du får tilbake 22 prosent av det du betaler i renter.
Årsaka til at det er 22 prosent er at rentefrådraget blir trekt av på inntektsskatten, som er ein av fleire skattar vi betaler i Norge, og inntektsskatten er på 22 prosent. Dette er ein flat skatt av «alminneleg inntekt».
Difor er straumprisen høg, sjølv om magasina er fulle
I 2022 låg ei gjennomsnittleg bustadlånsrente på 2,8 prosent, ifølge Tvetenstrand, men med Norges Banks nye prognosar stig gjennomsnittsrenta til 4,3 prosent i 2023, ein auke på 1,5 prosentpoeng.
– For eit lån på 3 millionar utgjer det 825 kroner i mindre skatt i månaden, nesten 9900 kroner i året. Har du og partnaren din 5 millionar i lån, snakkar vi om 1373 i kroner månaden, bortimot 16.500 kroner i året i redusert skatt, sa Tvetenstrand til Nettavisen i desember.
Tala Tvetenstrand oppgir her, er altså kor mykje meir du får i redusert skatt når rentekostnadene aukar og går frå ei rente på 2,8 prosent til 4,3 prosent.
Du kan gjere ei utrekning sjølv for å sjå kor mykje du vil få i frådrag på gjeldsrenter. Her viser vi eksempel med ei rente på 2,8 prosent og ei rente på 4,3 prosent, med utgangspunkt i eit lån på fem millionar kroner.
Rente på 4,3 prosent:
- 5.000.000 x 0,043 = 215.000 kroner (rentekostnader på eitt år)
- 215.000 kroner / 12 = 17.916 kroner (rentekostnader per månad)
- 17.916 kroner x 0,22 (rentefrådraget) = 3941 kroner (skattefrådrag per månad)
- 3941 kroner x 12 = 47.292 kroner i redusert skatt i redusert skatt per år
Rente på 2,8 prosent:
- 5.000.000 x 0,028 = 140.000 kroner (rentekostnader på eitt år)
- 140.000 kroner / 12 = 11.666 kroner (rentekostnader per månad)
- 11.666 kroner x 0,22 (rentefrådraget) = 2566 kroner (skattefrådrag per månad)
- 2566 kroner x 12 = 30.800 kroner i redusert skatt per år
Forskjellen på det du får i skattefrådrag med 4,3 prosent og 2,8 prosent rente på lånet ditt: 47.292 – 30.800 = 16.492 kroner.
Her kan du altså sjå, som Tvetenstrand påpeiker, at du kan sitte igjen med 16.492 kroner meir på konto om du oppgir kor mykje du skal betale i gjeldsrenter basert på ei rente på 4,3 prosent kontra 2,8 prosent.
I 2021 hadde 19 prosent av privathushalda i Norge ei gjeld på tre millionar kroner eller meir. Det utgjer om lag 475.000 hushald. I snitt bur det 2,13 personar i eit hushald.
«Luksusfellen-Lene» lærte studentane om økonomi, og ho har eigne erfaringar:– Eg gjekk på ein smell og måtte ta grep
2. Tabelltrekk
Om du gjer endringar i skattekortet ditt før februar, kan du få tabelltrekk i staden fort prosenttrekk. Prosenttrekk betyr at arbeidsgivar trekker ein fast prosent i skatt av inntekta din kvar månad. Tabelltrekk betyr derimot at kor mykje skatt du betaler, er basert på forholdet mellom inntekt og frådrag kvar månad. Jo høgare månadsinntekt du har, jo høgare blir skattetrekket, og motsett.
Tabellen tar utgangspunkt i forholdet mellom inntekt og frådrag for å redusere risikoen for at du betaler for lite eller for mykje skatt, ifølge Skatteetaten.
Avdelingsdirektør Ove Nyland i Skatteetaten seier til Nettavisen at dei som er usikre på kor mykje dei kjem til å ha i lønnsinntekt for 2023, gjer sikrast i å ha tabelltrekk. Men du må sjekke at du er registrert med riktig kapitalinntekt og frådrag, for eksempel gjeldsrenter, slik at det blir rekna med riktig tabell. Tabellkortet sikrar at det blir riktig skattetrekk sjølv om lønn eller pensjon endrar seg i løpet av året.
– Har du fleire arbeidsgivarar er det viktig at du passar på at det berre er hovudarbeidsgivar bruker tabellkort. Andre arbeidsgivarar enn hovudarbeidsgivar må gjere trekk etter prosentkort, seier han.
– Ved prosentkort er det viktig å sette inn så riktig lønnsinntekt som mogleg, presiserer han.
Sjølv om du må betale like mykje skatt totalt sett uansett om du vel tabellkort eller prosentkort, kan du med prosenttrekk ende opp med å betale for mykje skatt i 2023 om du tener mindre enn forventa. Du får rett nok igjen pengane i 2024, men med auka rentekostnader, dyr straum og mat, er det mange som er avhengige av å få utbetalt så mykje pengar dei kan kvar månad i år.
Så mykje kan du tene på å ha tabelltrekk
I eksempelet under kan du sjå kor mykje du kan spare på å ha tabelltrekk i staden for prosenttrekk.
Eksempelet Nettavisen har fått frå Skatteetaten føreset at du har berre éin arbeidsgivar, berre lønnsinntekt og ingen frådrag utanom minstefrådrag.
Prosenttrekk:
Oppgitt inntekt i skattekortet: 200.000 kroner. Då skal du skatte 24.505 kroner.
Om faktisk lønnsinntekt per 31. desember enda på 150.000 kroner, skal du betale 13.979 kroner i skatt.
Det betyr at du har betalt 10.526 kroner meir skatt enn du hadde trengt det året, om du ikkje endra forventa inntekt i skattekortet.
Tabelltrekk, med same føresetnad som ved prosenttrekk:
– Tabellkortet ville ha justert trekket gjennom året ut frå faktisk inntekt, seier Nyland.
Det vil si at du hadde sete igjen med 10.526 kroner meir på konto det året enn om du hadde prosenttrekk og faktisk inntekt blei lågare enn forventa inntekt oppgitt i skattekortet.
Her er det dyrast å bu i Sogn og Fjordane: – Kommunane må passe på utgiftsnivået sitt
Skattar du meir enn du skal eitt år, får du altså pengane igjen først året etter.
Eksempla over er med utgangspunkt i ein veldig låg årsinntekt, men prinsippet gjeld uansett. Fagsjef Rolf Lothe i Skattebetalerforeningen seier til Nettavisen at dersom du har oppgitt at du skal tene 600.000 kroner i året, men endar opp med ei faktisk inntekt på 500.000 kroner, vil du betale omtrent 10.000 kroner for mykje i skatt det året om du har prosenttrekk.
Det er med den føresetnad at grunnlaget for skattekortet bygger på gitt lønnsinntekt, utan annan inntekt, frådrag, formue eller gjeld. Med ei inntekt på 600.000 kroner vil du då med eit prosentkort få eit skattetrekk på 30 prosent, mens du med ei inntekt på 500.000 kroner skulle ha hatt eit skattetrekk på 28 prosent. Tener du 500.000 kroner når du oppgav at du skulle tene 600.000 kroner, vi du bli trekt to prosentpoeng for mykje i skatt kvar månad.
– Det som er viktig er at grunnlaget for skattekorta er riktige, og derfor må du sjekke opplysningar som inntekter og renteutgifter, påpeiker Nyland i Skatteetaten.
Merk at ikkje alle kan få tabelltrekk, uansett om ein endrar skattekortet før februar.
– Skattytarar med frådrag utover 195.000 kroner utanom minstefrådraget vil ikkje kunne få tabellkort, vidare vil dei skattytarar som har kapitalinntekter på over 145.000 kroner heller ikkje få ferda ut tabellkort, seier Nyland.
Alderspensjonistar som har krav på skattefrådrag, vil heller ikkje kunne få tabellkort.
3. Frådrag for pensjonssparing
Sparar du til pensjon og har IPS-konto, altså individuell pensjonssparing, kan du få skattefrådrag.
– Sparar du til pensjon gjennom IPS kan du få skatteutsetting fram til utbetaling, og spare inntil 15.000 kroner og få inntil 3300 kroner i skattefordel, seier Tvetenstrand.
Finansportalen påpeiker at du må vere sikker på at du ikkje treng pengane før fylte 62 år. Pengane blir nemleg låste til du er i pensjonsalder, og då vil utbetalingane starte. Det blir også peika på at pengane blir utbetalt til du er minst 80 år.
Betalar du formuesskatt, vil IPS passe deg ekstra godt, ifølge Finansportalen.
Det er viktig å vere innforstått med at skattereduksjonen du får årleg om du sparar på IPS er pengar du må betale tilbake. Den reduserte skatten er i verkelegheita utsett skatt. Finansportalen skriv at utsett skatt kan sjåast på som eit rentefritt lån.
Men også rentefrie lån må betalast tilbake.
Å ta klesvasken på natta har minimalt å seia for straumrekninga
«Tilbakebetalinga blir gjort over skattesetelen når pengane takast ut av ordninga igjen, tidlegast frå du fyller 62 år. Då skal det nemleg betalast skatt av både det opphavlege innskotet, og av den avkastninga som har kommen til undervegs», forklarer Finansportalen.
Om IPS-ordninga lønnar seg for deg, vil derfor avhenge av korleis du disponerer pengane du tener på skattefrådraget.
Men dersom du har IPS, og veit at du kjem til å spare for eksempel 15.000 kroner i 2023, er det lurt å legge inn dette i skattekortet ditt. Då vil frådraget bli fordelt på heile året.
Med alle disse tre grepa vi no har gått gjennom, kan du spare bortimot 30.000 kroner på skatten i 2023, med den føresetnad at du har eit lån på 3 eller 5 millionar kroner. Det utgjer opptil 2500 kroner i månaden.
Om du betalar 20.000–30.000 kroner for mykje i skatt i år, og må vente til neste år, går du glipp av både renter og moglegheita til å investere disse pengane i år. Det siste året har aksjemarknaden vore trått, men det er i dårlege tider du kan få kjøpt billige aksjar, og dessutan at du får fleire fondsdelar for pengane enn i gode tider om du kjøper aksjefond. Det kan vise seg å vere gode investeringar når marknaden snur igjen.
Kan sleppe skatt med aksjesparekonto
Du må betale 22 prosent skatt på renteinntekter frå bankinnskot. Det er derimot ikkje laupande skatt på verdistigning på aksjar og aksjefond, men i 2023 må du ut med 37,84 prosent i skatt når du sel med gevinst.
Det finst likevel ein måte å unngå skatt for gevinst på aksjefond. Har du ein aksjesparekonto, eller opprettar ein i dag, kan du kjøpe og selje aksjar og aksjefond skattefritt om alt blir gjort via aksjesparekontoen. Gevinstar blir ikkje skattlagde, men samtidig blir det heller ikkje gjeve frådrag for tap så lenge verdien blir halden inne på kontoen.
Skatteetaten påpeiker at du når som helst kan ta ut det innskotne beløpet ditt skattefritt, også kalla kostprisen. Tar du ut meir enn det innskotne beløpet frå aksjesparekontoen din, blir alt over dette beløpet skattlagt etter frådrag for eventuelt skjermingsfrådrag.
Skjermingsfrådrag er eit frådrag som reduserer dine skattepliktige aksjeinntekter slik at du betalar mindre skatt.
Oppfinninga til Roald og Simon skal kutta straumrekninga: – Vart forveksla med svindlarar
