På fire sekund snudde livet for Inger (24), men lagnaden hadde meir i vente

Eg saknar å sende meldingar til han. Eg tenkjer ofte at eg vil fortelje han ting, små ting. Kva eg har ete til middag, ting eg har lese, bilete eg har sett...

Det er vondt å gå inn på samtalen vår og sjå at det står "lest 20.10.2020" under den siste meldinga eg sendte.

Viss eg sender ei ny melding no, så vil den ikkje bli lest.

(Alle sitat som rullar over bileta er tekstar som Inger deler frå dagboka si)

For knappe fire månader sidan opplevde ho det som framleis er vanskeleg å fatta. Då omkom sambuaren Vegard Nes Olsen(29) i trafikkulukka på Hafslo.

Dagen alt snudde

20.10.2020 – Den første snøen kom den dagen. Det var så fine fargar og kontrastar mellom haustfargar på trea og nysnøen som hadde lagt seg i høgda opp Årøy. Så køyrde me gjennom tunnelen og eg såg bussen der framme.

Det tok fire sekund frå Inger registrerte at der kom ein buss til det small. Det har politiet fortalt ho i ettertid.

Etter det gjekk det lenge før tid fekk noko meining i Inger sitt liv. Det meste handla om å få ein dag til å gå over i ein ny.

Av og til mister eg kontrollen over tankane mine og får eit intenst tankekøyr.

Det er som eg er innelåst i min eigen hjerne med masse folk som aldri held kjeft, utan moglegheit for å komme meg ut.

Det er vanskeleg å forhalde seg til, og eg får ei kjensle av å ikkje vite kvar eg skal gjere av meg.

Ikkje vite korleis eg skal halde det ut, om eg kjem til å halde det ut.

Ein ganske vanleg tysdag

Fire månader har det gått sidan alt det lyse, trygge og gode, brutalt vart rive opp med rota. Ein liten spire var der likevel att.

Tysdagsmorgonen på denne spesielle datoen, 20.10.2020, var ikkje ulikt ein heilt vanleg morgon for familien på tre. Vesle Morten måtte vekkjast som han nesten alltid må for å rekka barnehagen, men denne dagen hadde dei litt ekstra tid sidan Vegard ikkje skulle på jobb.

– Me skulle i gravferd i Jostedalen og leverte Morten i barnehagen i Sogndal før me køyrde vidare innover, fortel Inger.

I dag er ho ekstra takksam for at dei ikkje tok med Morten til Jostedalen denne dagen.

Tid er det eg saknar mest av alt. Tid saman med han.

Det er så vondt når kroppen forstår at eg aldri skal sjå han igjen. Aldri mer skal det gå i døra når han kjem att frå jobb og stikk hovudet inn skyvedøra til meg og Morten.

Aldri meir skal han vandre rundt i huset med arbeidskleda på for å pusse opp. Aldri meir skal han halde rundt meg, aldri meir skal eg få kjenne den trygge varmen hans, den trygge lukta hans.

Aldri meir. Og det er så vondt når eg forstår det.

Som alltid var Vegard sjåfør og med den første nysnøen og litt slapsete veg, snakka dei om kor bra det var at bilen hadde gode vinterdekk.

Forstod ikkje at det ville smelle

– Eg merka at bilen sklei litt, men sjølv om eg såg bussen så forstod eg ikkje i forkant av ulukka at me kom til å treffa den. Det gjorde eg først då det small og alt var berre kaos med knust glas og airbagar.

Som alltid når ho sit på som passasjer sat Inger med mobiltelefonen i handa, og det var ho sjølv som kjapt ringde 113.

– Eg forstod at dette var ille, at det heilt sikkert var nokon som trengde hjelp og at det måtte ringast eit naudnummer. Det var berre heilt intuitivt.

– Eg såg det og sa det også på telefonen. Eg trur han er død. Det var noko med blikket. Men det var først på sjukehuset eg fekk det stadfesta. Når det kjem ein prest inn døra, trengst det ikkje ord.

Å sortera minner, kjensler og dagar i tida etterpå, er nesten umogleg for Inger.

Eit hjelpemiddel har ho likevel å støtta seg på. For midt i kaoset var det viktig at ho fekk skriva ned tankane.

Det var ikkje heilt lett med ei nyoperert og gipsa hand, men eg fann meg ein teknikk, smiler Inger som kveld etter kveld brukte macen og skrivinga som terapi.

Held tale i kyrkja

I tillegg til brotet i handa, rauk det også med ribbein som igjen gav punktert lunge. Fire dagar etter ulukka var Inger utskriven frå sjukehuset i Førde. Dei fysiske skadane var behandla, dei psykiske var som store opne sår.

– Eg prøvde å finna ting å halda fast i. Noko som gav meg noko. Og når ein først har opplevd noko så brutalt, så ville eg også hugsa tida eg stod i. Difor skreiv eg side opp og side ned.

Der fekk ho forma tankar til ord. Ord som også vart til avskjedshelsinga ho så modig framførte i kyrkja under gravferda.

«Dette er dei aller vanskelegaste orda eg nokon gong kjem til å skrive. Men eg vil så gjerne seie noko. Du var min prins, min sjeleven, mi klippe, mitt lys i mørket. Takk for alt du var for meg, kjærleiken vår vil eg ha med meg for alltid. Den var heilt unik og sterk og ekte, og eg set så stor pris på åra me fekk saman, sjølv om det blei så altfor få.» (Frå Inger si tale i kyrkja)

Var så mykje eg ville ha sagt

– Det var liksom siste sjansen til å få sagt noko. Han døydde så brått at det var ikkje rom for å få sagt noko i forkant. Hadde me hatt den tida, var det så mykje eg ville ha sagt. Eg fann likevel ein ro i at me i alle fall ikkje hadde noko uoppgjort.

«Eg skal passe på Morten, sjølv om eg aldri kan erstatta den fantastiske pappaen hans. For du var verkeleg verdas beste. Måten du fekk han til å le på var heit unik, og det kan eg aldri heilt kopiera.» (Frå talen til Inger i kyrkja)

Eg lengtar etter fortvilelsen. Eg er ikkje klar for å vere glad igjen. Kroppen min er roleg, som om den har akseptert det.

Men eg vil jo ikkje akseptere det? Korleis kan eg akseptere dette?

Dei fysiske skadane kunne gipsast og smertestillast, dei psykiske måtte det eit heilt anna apparat i sving for å hela.

Fantastisk hjelpeapparat

– Er det noko eg vil skal koma fram i denne saka så er det ein hyllest til alle i helsevesenet som har vore hundre prosent til stades frå første stund. Eg har ikkje møtt eitt menneske der som ikkje har vore fine. På sjukehuset i Førde var dei heilt eineståande, kommunen sitt kriseteam som følgde meg opp dagleg i starten hadde eg ikkje klart meg utan, og fagfolka i psykiatrien er berre utruleg dyktige.

Inger er tydleg på at ho ikkje veit korleis det ville gått om ikkje dette apparatet, som ho sjølv ikkje ante eksisterte, hadde vore til stades og tatt vare på ho.

– Me er berre so heldige som bur her og får den hjelpa me treng. Sjølv om eg var i sjokk så følte eg meg veldig passa på og trygg. Eg klarte i alle fall ikkje passa på meg sjølv.

Støtte frå familie og vener

Det var ikkje berre fagfolka som passa på Inger i denne perioden, det gjorde også familien. Foreldra flytta inn i huset på Kaupanger og var der døgnet rundt, og på den måten sytte for at vesle Morten fekk ein så normal kvardag som mogleg.

Han var for liten til å forstå kva som hadde skjedd, men stor nok til oppfatta at mamma og mange andre var triste og leie seg.

Midt opp i kaoset, dei fysiske og psykiske skadane, sorga over han som var vekke og gleda over sjølv vere i live, måtte Inger ta stilling og forhalde seg til ting ho sjølv opplevde som surrealistisk.

Spesielt i forkant av gravferda var det vanskeleg å ta innover seg alt som skulle avklarast. Spørsmål og svar som det ikkje er realistisk at ein 23-åring skal ha ei meining om i det heile teke.

Skulle gifta seg

– Kva klede vil du gravleggje han i, var eit av mange spørsmål. Det vart bandgenseren, joggebukse og gule strikkasokkar. Vegard gjekk alltid i strikkasokkar.

– Til slutt vart eg berre heilt flat. Eg klarte ikkje kjenna noko som helst, verken sorg eller glede. Det var ikkje plass til meir liksom.

Eg saknar han. Eg saknar lukta av han, kjensla av å klemme han, varmen hans.

Tanken på at han ligg under jorda, kald og åleine, og at eg aldri skal få sjå han igjen, riv i meg.

Samtidig er det så stort at eg trur det framleis er vanskeleg å forstå kva det tyder.

Det var nemleg bryllaup dei to var midt i planlegginga av. Eigentleg skulle dei ha gått til alters i sommar, men koronaen gjorde at dei måtte utsetja bryllaup og fest.

No hadde dei bestemt seg for ny dato 5. desember 2020, og så skulle dei vente med sjølve festen til livet vart normalt att. Det vart det aldri!

Inger frå Jostedalen var ikkje meir enn 17 år då ho møtte seks år eldre Vegard frå Kaupanger.

– Det var i bryllaupet til syster mi som gifte seg med kompisen til Vegard. Etter det var det liksom berre oss to. Han var så lett å bli kjent med, så lett å prata med. Heile forholdet vårt var så ukomplisert, eg var så trygg.

Uroa seg for det meste

Medan Vegard var den som alltid tok både dagen og morgondagen som den kom, var Inger meir den som uroa seg og tok bekymringar på forskot.

– Eg tenkte faktisk at me hadde det for godt til at dette kunne vare. Også då me vart foreldre var alt berre så enkelt og ukomplisert. Me utfylte kvarandre så godt, sjølv om me var så ulike i mykje også. Til dømes når me høyrde på musikk, så lytta Vegard til melodien og brydde seg ikkje om teksten. Medan eg høyrde berre på teksten og mindre på melodien.

Lagnaden ville det også slik at dei to, som hadde felles bursdag 5. februar, skulle bli foreldre nettopp på denne datoen. I 2019 kom vesle Morten til verda.

Den spesielle trioen vakte merksemd på Ahus. For då Inger skulle studera, vart Vegard med på flyttelasset til Oslo.

Flytta heim i sommar

Framtidsplanen var likevel lagt, dei skulle flytta heim att til Kaupanger og ta over barndomsheimen til Vegard.

Den vesle familien kom heim i sommar, oppussinga var godt i gang, Inger skulle fullføra studiane og Vegard som var utdanna tømrar, hadde ikkje problem med å skaffa seg jobb.

I august kunne dei også nokre korte veker gleda seg over at dei på nytt skulle bli foreldre, men graviditeten enda i spontanabort.

Om å møta folk i sorg

– Det er litt rart å tenkje på. Dagen før ulukka sat eg og ei veninne og snakka om korleis ein skal møta folk i sorg. Eg sjølv synest det var vanskeleg å vite kva gjer du og kva seier du. No har eg opplevd at det er ikkje så nøye kva du seier, berre det å seia noko er fint i seg sjølv. Det skal mykje til for å seia noko feil.

Inger har opplevd ein tryggleik i å vera open, at ho sjølv har familie og vener rundt seg som er til stades, det store nettverket til Vegard som har omslutta og støtta opp om ho.

– Eg hadde ikkje filter etter ulukka, eg fortalde alt. Det gav meg mange fine samtalar og ein tryggleik i at mange visste kva krise eg var i.

Kunne ikkje klara det åleine

Krisa var også større enn at Inger kunne kome seg gjennom den berre med eigenterapi.

– Heilt frå starten forstod eg at dette ikkje var noko eg måtte prøva på åleine. Eg klarte ikkje eingong å forhalda meg til eit enkelt spørsmål om kva eg ville ha til middag. Det var heilt avgjerande at der var nokon som tok styringa og gav meg den hjelpa eg trengde.

Etter gravferda valde Inger å seia ja til to veker på Indre Sogn Psykiatrisenter.

– Då vart eg innlagt der og fekk ei lita fysisk pause frå alt det som var rundt meg. Eg opplevde det som trygt og roleg, det var berre meg og mitt og eg hadde alltid fagpersonar til stades når eg trengde nokon å snakka med. For meg kjentes det ut som eit beskytta rom, som gjorde meg veldig godt.

Ville bli foreldre att

For midt opp i det tunge og mørke, så dukka det fram noko lyst og fint i det som allereie var eit opprørt hav av ulike kjensler. Nesten som eit lite under.

I dag vil eg leve.

Det er fint korleis menneske søker saman i slike situasjonar. Sjølv om heile situasjonen er fæl, så er akkurat det fint.

At folk senker skuldrane i møte med kvarandre, opnar opp og ikkje redde for å bruke store ord.

– Me var så klare for å bli foreldre på nytt, og aborten i august var tung å koma seg gjennom. Ein teoretisk sjanse for at det var eit nytt liv på veg, var sjølvsagt til stades. På traumemottaket i Førde tok dei også rutinemessig ein slik test, som var negativ.

Inger har i ettertid fått høyra frå fleire hald at folk hadde snakka om at ho var gravid då ulukka skjedde, noko ho trur må henge saman med den ho mista.

Eit nytt liv på veg

– Det var ikkje før dagen etter gravferda at eg sjølv oppdaga at eg faktisk var gravid på nytt. Så eg trur ikkje det er så mange som kan ha visst om den, seier Inger med eit forsiktig smil.

Frykta for at det skal gå gale igjen, gjer ho litt tilbakehalden med å dela ein slik personleg ting, men samstundes er det like greitt at alle veit.

– No er eg snart halvveges, det er byrja å visa og det er kanskje mange som undrar seg og kanskje ikkje heilt veit kva dei skal seia. Det vert alltid laga historier der ute. No blir det i alle fall rett versjon.

– Kva tenkjer du om å skulle bli åleinemamma til to då?

– Det er sjølvsagt veldig store og vanskelege kontrastar å stå i. Ytterpunkta er enorme, men det har det vore heile tida. Sorga over å ha mista Vegard og pappa til Morten, og gleda over at eg sjølv overlevde og at Morten ikkje vart foreldrelaus.

Det største frykta til Inger no er at det skal gå gale. At den vesle spiren og håpet om noko lyst og fint der framme, likevel skal sleppe taket.

Tenkjer alltid det verste

– Eg har alltid vore slik at eg har tenkt og frykta det verste, medan Vegard var stikk motsett. Eg var pessimist og uroa meg for det meste, han var optimist og tok ikkje bekymringar på forskot. Eg såg problema, han såg alltid moglegheitene. Eg føler at eg har fått ein ny sjanse i livet, då håpar eg at eg kan ta med meg måten han levde på.

Inger vedgår at det kan vera vanskeleg å akseptera ei kjensle av å vera glad, at det ville vere meir rett å vera i sorg heile tida.

– Sanninga er brutal og livet er urettferdig, men eg får ikkje gjort noko med det. Eg må halda fast i det eg har og då må det vera lov å vera glad. Morten blir glad når han ser at eg er glad. Å mista Vegard var det verste som kunne skje. Alle planar for framtida, og familien. Graviditeten har gitt meg tilbake litt av det som gjekk i knas, men det vart også eit nytt sjokk og omstillingsprosess for hovudet.

Ta kvardagen tilbake

Det er berre knappe fire månader sidan dei fire sekunda snudde livet så brutalt for den vesle familien.

No er Inger i ferd med å ta kvardagen attende i små bitar og har mellom anna tatt opp att studiane for å fylla dagane med meir aktivitet og mindre grubleri.

– Alle kjensler er liksom todelte. Eg er i ein sorgprosess, samstundes som eg er glad og takksam for livet og den vesle babyen som er på veg. På bursdagen vår den 5. februar var eg lei meg fordi Vegard ikkje fekk feira sin 30-års dag, men glad for at eg fekk oppleva Morten sin 2-års dag.

Inger seier at vekslinga mellom kjensler og tilstandar er noko framleis skjer og svaret på korleis det vil utvikla seg framover finst det ikkje fasit på.

Det kjennes umogeleg å halde ut. Eg vil leve, men eg forstår ikkje korleis eg skal orke det, korleis eg skal halde ut, det er for slitsamt.

Det er for mange tankar og eg får det ikkje til.

Det er så utruleg overveldande.

Veit ikkje fasiten

– Sorga er ein prosess som eg framleis er i. Ein dag går det bra og eg føler livet er verdt å leva, medan neste dag kan vera tung og vanskeleg.

«Livet har blitt så mykje tyngre å leva, men me skal klare det. Du var så god akkurat på det- på å leve. Og du har lært meg så mykje om det. Om at livet skjer no, akkurat no – ikkje i går eller i morgon. Du levde i nuet. Di glede over livet skal eg ta med meg og med kjærleiken din i ryggen vil eg klare å leve.» (Frå Inger si tale i kyrkja)